Σαττβικός νους και ρατζασοταμασικός νους ~ Ατμαν Νιτυανάντα

Σαττβικός νους και ρατζασοταμασικός νους

 Η μεγαλύτερη μάχη της ζωής είναι αυτή που συμβαίνει μέσα στον εαυτό μας ανάμεσα στον μη αγνό ρατζασοταμασικό και στον αγνό σαττβικό νου (μάνας, μπούντι, τσίττα, διάβασε Τα επίπεδα της ύπαρξης μας)

 

Μπαγκαβάτ Γκίτα. - Cap. 6.  Σ. 5. 6

5. Ας ανυψώσει ο άνθρωπος τον εαυτό του με τον ίδιο του τον εαυτό μόνο, ας μην αφήσει τον εαυτό του να πέσει χαμηλά, γιατί ο εαυτός του μόνο είναι ο φίλος του και ο εαυτός του μόνο είναι ο εχθρός του.

 6. Ο εαυτός* είναι φίλος του εαυτού για εκείνον που κατέκτησε τον εαυτό του με τον εαυτό, αλλά για εκείνον που δεν κατέκτησε τον εαυτό, ο εαυτός στέκεται σαν εχθρός προς αυτόν, όπως ένας (εξωτερικός) εχθρός.

ΣΧΟΛΙΟ:

εαυτός*: εαυτός εδώ εννοείται ο νους.  Ο νους είναι φίλος μας όταν εξαγνιστεί, και εχθρός μας όταν είναι γεμάτος πάθη και ελαττώματα.

Ο στόχος της γιόγκα είναι να συνειδητοποιήσουμε την Ενότητα μας με το συμπαντικό Πνεύμα της ζωής (Θεός, Μπράμαν). Η αυτοπραγμάτωση είναι δυνατή μέσω του διαλογισμού και το σαμάντι. Το μέσο για να κάνουμε διαλογισμό είναι ο νους. Ο διαλογισμός και το σαμάντι είναι δυνατά μόνο όταν ο νους είναι αγνός, σαττβικός και αδύνατα για ένα μη αγνό ρατζασοταμασικό νου.

Ο νους από την φύση του είναι σαττβικός αλλά σταδιακά λόγω της άγνοιας και της ταύτισης με το σώμα και τα αντικείμενα των αισθήσεων ‘τοξινώνεται’ από τις ράτζας και τάμας γκούνας. Η ράτζας και η τάμας γκούνας είναι οι τοξίνες του νου στην μορφή των διάφορων εγωϊκών τάσεων (υπερηφάνεια, λαγνεία, λαιμαργία, ζήλια, θυμός, μίσος, απληστία, κ.λπ.) που τον κάνουν δυσαρμονικό, δυσλειτουργικό και δυστυχή. Όταν αποβληθούν οι ρατζασοταμασικές τοξίνες με συστηματική άσκηση και ο νους γίνει σαττβικός, τότε ο νους εναρμονίζεται με το Είναι μας και βιώνουμε την ειρήνη, την πληρότητα και την ευδαιμονία του Είναι μας.

Ο ρατζασοταμασικός νους είναι αιτία της σύγχυσης, άγνοιας, δυστυχίας και του αισθήματος ξεχωριστότητας από τη ζωή και το Θεό.
Ο ρατζασοταμσικός νους είναι εγωιστής, κυριαρχικός, παθιασμένος,  ανήσυχος, ανικανοποίητος, σκοτεινός, άστατος, ασταθής, δυσαρμονικός, νωθρός, τεμπέλης, φαύλος, αλαζόνας, διεστραμμένος, ανόητος, και υπνωτισμένος.

Ο σαττβικός νους είναι φωτεινός, διαυγής, κοφτερός, ευφυής, αρμονικός, ισορροπημένος, ενάρετος, γαλήνιος, ικανοποιημένος, εστιασμένος, σταθερός, ήρεμος, άγρυπνος.

Ο σαττβικός νους είναι φίλος και υπηρέτης της Ψυχής μας, και μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια (την αληθινή ή μας Φύση και τον Θεό)  και να ζούμε σε αρμονία, ειρήνη, ευτυχία, αγάπη και ενότητα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο αγνός σαττβικός νους είναι ο καλύτερος φίλος μας και ρατζασοταμασικός μη αγνός νους είναι ο χειρότερος εχθρός μας.

Το πρώτο μέρος της πνευματικής μας άσκησης που είναι να είναι να μετατρέψουμε τον νου από ρατζασοταμασικό σε σαττβικό είναι και το πιο δύσκολο διότι ο ρατζασοταμασικός νους είναι πολύ δυνατός και αντιστέκεται και αντιδρά στις προσπάθειες μας ποικιλοτρόπως.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων που ενδιαφέρονται για την  πνευματικότητα δεν είναι διατεθειμένοι ή δεν έχουν την αντοχή, την δύναμη και την υπομονή να περάσουν από αυτήν την προπαρασκευαστική περίοδο εξαγνισμού του νου η οποία απαιτεί θυσίες και υπερπροσπάθειες. Ο πνευματικός δρόμος για όσο κυριαρχούν οι τάμας και ράτζας γκούνας δεν είναι πάντοτε μια ευχάριστη διαδικασία.

Για να ξεπεράσουμε αυτήν την αντίσταση του ρατζασοταμασικού νου απαιτείται θάρρος κουράγιο, υπομονή, επιμονή, σταθερή αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση, άκαμπτη θέληση και φιλόπονη καθημερινή συστηματική άσκηση.

Όταν αρχίζει να κυριαρχεί η σάττβα γκούνα τότε η άσκηση γίνεται απρόσκοπτα και υπάρχει περισσότερο αρμονία, ειρήνη, διαύγεια, ελαφρύτητα, ικανοποίηση. Δυσκολίες συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή και ικανότητα για να τις αντιμετωπίζουμε. 

Καθώς προχωράμε στο δρόμο και έχουμε διαλύσει τις χονδροειδείς απόψεις του εγώ, έχουμε να αντιμετωπίσουμε πιο λεπτοφυείς, επιδέξιους και πανούργους τρόπους του εγώ με τους οποίους προσπαθεί να μας ξεγελάει και να μας βάζει τρικλοποδιές. Σκοπό του είναι να επανακτήσει την χαμένη κυριαρχία του επάνω μας. Ακόμη και ο Χριστός είχε να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς του εγώ στην έρημο. Απαιτείται συνεχής εγρήγορση, σταθερή εφαρμογή της διάκρισης και σταθερότητα στην άσκηση μέχρι να εξαλειφθεί και η τελευταία παραφυάδα του εγώ και ο νους να γίνει τελείως σαττβικός και να συγχωνευτεί μέσω του διαλογισμού στην Πνευματική μας ουσία. 

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΓΚΟΥΝΑΣ  (Σάττβα-Ράτζας-Τάμας)
Σύμφωνα με την Αγιουρβέδα η φύση αποτελείται από τρεις πρωταρχικές ποιότητες (γκούνας) οι οποίες είναι οι κύριες δυνάμεις της συμπαντικής σοφίας που καθορίζουν την πνευματική μας ανάπτυξη.
Για οποιαδήποτε πραγματική θεραπεία του νου και πνευματική πρόοδο πρέπει να κατανοήσουμε αυτές τις δυνάμεις και να μάθουμε πώς να εργαζόμαστε με αυτές, όχι μόνο σε σχέση με τον εξωτερικό κόσμο αλλά και μέσα στον ψυχισμό μας.

Ονομάζονται Γκούνας που στα σανσκριτικά σημαίνει «εκείνο που δεσμεύει» επειδή αν κατανοηθούν λάθος μας δεσμεύουν στον εξωτερικό κόσμο.
Οι τρεις γκούνας είναι οι πιο λεπτοφυείς ποιότητες της φύσης που αποτελούν το υπόβαθρο της ύλης, της ζωής και του νου.
Όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος συνίστανται από διάφορους συνδυασμούς αυτών των τριών γκούνας.

ΣΑΤΤΒΑ

Είναι η ποιότητα της ευφυΐας, της αρετής, της καλοσύνης, και φέρνει αρμονία, ισορροπία, σταθερότητα. Έχει μια κίνηση προς τα μέσα και προς τα πάνω και επιφέρει το ξύπνημα της συνείδησης. Μας δίνει ευτυχία και ικανοποίηση που έχουν διάρκεια. Είναι η αρχή της διαύγειας, της ευρείας αντίληψης και της ειρήνης. Είναι η δύναμη της αγάπης που ενώνει όλα τα πράγματα σε ένα.

ΡΑΤΖΑΣ

Είναι η ποιότητα της αλλαγής, της δράσης και της αναταραχής. Είναι η δύναμη του πάθους που επιφέρει ανησυχία και διαμάχη (σύγκρουση). Έχει μια κίνηση προς τα έξω και αναζητά τη δράση και τις αισθησιακές απολαύσεις. Προκαλεί ανησυχία, αναστάτωση και θολώνει τη κατανόηση. Η ράτζας φέρνει απληστία, έλλειψη ικανοποίησης, πόνο και δυστυχία. Αναζητά δύναμη, χρήμα, εξουσία, φήμη.

ΤAMAΣ

Είναι η ποιότητα της βραδύνοιας, του σκότους και της αδράνειας. Είναι η δύναμη της άγνοιας που παρεμποδίζει την ορθή δράση και επιβραδύνει τα πράγματα. Έχει μια κίνηση προς τα κάτω και είναι αιτία αποσύνθεσης και διάσπασης. Το τάμας φέρνει άγνοια και πλάνη στο νου, νωθρότητα, τεμπελιά, υπερβολικό ύπνο, προκαλεί αναισθησία και χάσιμο της επαγρύπνησης. Είναι η αρχή του υλισμού και της ασυνειδησίας η οποία καλύπτει τη συνειδητότητα μας. 

Διαβάστε περισσότερα για τις γκούνας στον παρκάτω σύνδεσμο
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΓΚΟΥΝΑΣ (Σάττβα-Ράτζας-Τάμας)